Bilgisayar Arıza Kodları ve Çözümleri

Bilgisayarınızın beklenmedik bir anda hata vermesi veya hiç açılmaması sinir bozucu olabilir. Ancak ekranda beliren o anlamsız gibi görünen kodlar veya kasadan gelen “bip” sesleri, aslında sorunun kaynağını bulmanız için size bırakılmış ipuçlarıdır. Bu rehberde, en sık karşılaşılan bilgisayar arıza kodlarını ve bu sorunları nasıl çözebileceğinizi adım adım ele alacağız.

Arıza Kodları Neden Önemlidir?

Arıza kodları, bilgisayarınızın donanım veya yazılım bileşenlerinin hangisinde bir sorun olduğunu belirten standartlaşmış mesajlardır. Bir tamircinin hastanın semptomlarını dinlemesi gibi, bu kodlar da sisteminizin “neresinin ağrıdığını” size söyler. Doğru kodu anlamak, saatlerce sürebilecek körlemesine bir arayışı dakikalar içinde çözüme kavuşturabilir. Bu sayede hem zamandan hem de olası maliyetlerden tasarruf edersiniz.

1. BIOS “Bip” Sesleri ve Anlamları

Bilgisayarınız açılırken işletim sistemi yüklenmeden önce bir dizi donanım testi yapar. Bu işleme POST (Power-On Self-Test) denir. Eğer bu aşamada kritik bir hata tespit edilirse, ekran henüz aktif olmadığı için sistem sizi sesli olarak uyarır. Bu “bip” seslerinin uzunluğu ve tekrarı, hatanın kaynağını belirtir.

Symbol 2016 arıza göstergeleri

×

• Tek Kısa Bip: Her şey yolunda, sistem normal şekilde başlıyor.
• Sürekli Uzun Bip: Genellikle RAM (bellek) hatasıdır. RAM modüllerinin yuvaya tam oturup oturmadığını kontrol edin. Gerekirse çıkarıp tekrar takın veya farklı bir slota yerleştirin.
• Bir Uzun, İki Kısa Bip: Ekran kartı (GPU) hatasıdır. Ekran kartının yuvaya doğru takıldığından ve ek güç kablolarının bağlı olduğundan emin olun.
• Sürekli Tekrarlanan Kısa Bip: Güç kaynağı (PSU) yetersiz veya arızalı olabilir. Tüm güç bağlantılarını kontrol edin.

Not: Bip kodları anakart üreticisine (AMI, Award, Phoenix vb.) göre değişiklik gösterebilir. Kesin bilgi için anakartınızın kullanım kılavuzuna başvurmanız en doğrusudur.

2. Mavi Ekran Hataları (BSOD – Blue Screen of Death)

Windows kullanıcılarının korkulu rüyası olan Mavi Ekran Hataları, sistemin kararlılığını tehdit eden kritik bir sorun oluştuğunda ortaya çıkar. Bu ekranda yazan “DURMA KODU” (STOP CODE), sorunu teşhis etmek için en önemli bilgidir.

Sık Karşılaşılan Mavi Ekran Kodları ve Çözümleri

DURMA KODU: DRIVER_IRQL_NOT_LESS_OR_EQUAL
Bu hata genellikle hatalı veya uyumsuz bir sürücüden (driver) kaynaklanır. Yakın zamanda yeni bir donanım eklediyseniz veya bir sürücü güncellemesi yaptıysanız, sorun büyük ihtimalle budur. Bilgisayarı güvenli modda başlatarak sorunlu sürücüyü kaldırabilir veya eski bir sürüme geri dönebilirsiniz.

DURMA KODU: INACCESSIBLE_BOOT_DEVICE
Sistemin, işletim sisteminin kurulu olduğu diske (genellikle C: sürücüsü) erişemediği anlamına gelir. Bu durum, hatalı bir depolama sürücüsü, bozuk sistem dosyaları veya yanlış BIOS ayarlarından kaynaklanabilir. BIOS ayarlarından önyükleme (boot) sırasını kontrol edin ve diskinizin doğru modda (AHCI/IDE) çalıştığından emin olun.

DURMA KODU: PAGE_FAULT_IN_NONPAGED_AREA
Bu kod sıklıkla arızalı RAM, bozuk sistem hizmetleri veya uyumsuz bir antivirüs yazılımı ile ilişkilidir. İlk adım olarak Windows Bellek Tanılama aracını çalıştırarak RAM’inizi test edin. Sorun devam ederse, son yüklediğiniz programları veya güncellemeleri kaldırmayı deneyin.

Genel Sorun Giderme Adımları

Belirli bir hata koduyla karşılaşmasanız bile, genel sistem kararsızlıklarını çözmek için izleyebileceğiniz bazı temel adımlar vardır. Bu adımlar, birçok sorunun temel nedenini ortadan kaldırmaya yardımcı olabilir.

1. Sistemi Yeniden Başlatın: Kulağa basit gelse de, geçici yazılım hatalarının çoğu basit bir yeniden başlatma ile çözülebilir.
2. Sürücüleri Güncelleyin: Ekran kartı, anakart ve diğer önemli donanımların sürücülerini üreticinin resmi web sitesinden indirerek güncelleyin.
3. Sistem Dosyalarını Kontrol Edin: Başlat menüsüne “cmd” yazın, Komut İstemi’ni yönetici olarak çalıştırın ve sfc /scannow komutunu girin. Bu komut, bozuk Windows dosyalarını tarar ve onarır.
4. Sıcaklığı Kontrol Edin: Aşırı ısınma, donmalara ve yeniden başlamalara neden olabilir. CPU ve GPU sıcaklıklarını izleyen bir program kullanarak sisteminizin normal sıcaklık aralığında çalıştığından emin olun. Gerekirse kasanın içini temizleyin ve termal macunu yenileyin.
5. Zararlı Yazılım Taraması Yapın: Güvenilir bir antivirüs veya antimalware yazılımı ile tam sistem taraması gerçekleştirin.

Sonuç olarak, bilgisayar arıza kodları birer düşman değil, birer rehberdir. Paniğe kapılmak yerine, bu kodları bir başlangıç noktası olarak kullanarak sorunu metodik bir şekilde çözmeye odaklanın. Unutmayın, en karmaşık görünen sorunların bile genellikle basit bir çözümü vardır.